The Goal: A Process of Ongoing Improvement / Eliyahu Goldratt / 1984 / kitap özeti

Bir firmayı amacına yaklaştıran her eylem verimlidir. Eğer amacını bilmiyorsan verimlilik hiç bir anlam taşımaz.

Amaç nedir? ucuza satın almak? istihdam sağlamak? kaliteli üretim yapmak? verimli olmak? teknolojik olmak? daha çok satmak? Amaç para kazanmaktır, bunların hepsi amaca ulaşmanın araçlarıdır. Öyleyse sadece bize para kazandıran eylemler verimlidir.

İnsanları çalıştırmakla para kazanmak aynı şey midir? Herkes ve her makina sürekli çalıştığı halde para kazanamayabilirsiniz. 

Para kazandığımızı nasıl anlarız? Net kar, ROI-yatırım getirisi, nakit akışı. Her üçünde de gelişme varsa para kazanıyor olmalıyız. 

Acaba?

T-Throughput-Akış, sistemin satışlar (üretim değil) aracılığıyla yarattığı paradır. (giren para)

I-Inventory-Stok, sistemin satmak için satın aldığı şeylere yatırdığı paranın toplamıdır. (içerideki para)

OE-Operating Expense-İşletme Gideri, sistemin stokları akışa dönüştürmek için harcadığı paradır. (çıkan para)

Geleneksel muhasebenin aksine harcanan işçiliği yarı mamul maliyetine eklemiyoruz. Makinenin bedeli stok, amortismanı işletme gideridir.

Yerel optimumlarla ilgilenmiyoruz, her zaman firmanın tamamını dikkate alıyoruz. Verimli eylemler üç ölçütü de olumlu etkilemelidir. Örneğin işten çıkarmalar satışı artırmaz, stoku azaltmaz sadece işletme giderini azaltır, öyleyse verimli değildir.

Boş duran bir işçi firma için iyi midir? kötü müdür?

Herkesin her an çalıştığı bir işletme verimsizdir! Fazla stokları başkaları yapmadı, demek ki kapasite fazlan var.. Yöneticiler genellikle herkesin-her makinenin çalışacağı gibi kapasiteyi dengelemeye gayret ediyor. Dengeli fabrikaya ne kadar yaklaşırsan iflasa da o kadar yaklaşmışsın demektir. Dengelenmesi gereken kapasite değil, akıştır.

Dengeli kapasiteyi işe yaramaz yapan iki olgu: Interdependency-bağımlılık (prosesler sıralıdır, öncekinden iş gelmezse sıradaki proses başlayamaz) ve statistical fluctuation-değişkenlik (doğada ve sanayide bir çok parametre kesin değildir, doğal bir değişkenlik içerir, örneğin garson hesabınızı her zaman tam aynı sürede getirmez). 

Dengeli bandınız uzadıkça yaşanan sıkıntılar artar, çünkü zaman geriye doğru gitmez, başka bir ifadeyle sadece gecikmeler birikir. Kitapta okul çocuklarının yürüyüşüyle anlatılıyor, https://www.goldrattsdicegame.com/get-the-dice-game46431660 ile simülatörü deneyebilirsiniz. 

Dengeli kapasitesi olan bantta işler gecikir, stoklar artar, fazla mesailer artar, üretim azalır.

• Daha uzun termin verilirse içerideki stoklar artar, yine gecikilir, kısır döngüdür.
• Çalışanların/amirlerin yerlerini değiştirmek / fazla mesai / işe alımlar işletme giderini artırır, aynı noktaya geri gelinir, kısır döngüdür.
• Sorun olduğunu düşündüğünüz iş istasyonunu iyileştirdiğinizde sorunun başka bir istasyona kayar, kısır döngüdür.

Başka bir yolu var :)

• Bottleneck-Darboğazı (kapasitesi talebe eşit veya az olan) bulun, diğerlerinin kapasitesi talepten fazladır.
• Darboğaz iyi veya kötü değil, sadece gerçektir. Siz darboğazı yönetmezseniz, darboğaz sizi yönetir.
• İmalat fabrikalarının çoğunda darboğaz yoktur, kapasite fazlası vardır ve bu gereklidir. Fabrika kapasitesini artırmak için tüm parkura değil sadece darboğaza bakmanız yeter. Hedef darboğazları temizlemek değildir, darboğaz olması planlama kolaylığıdır, para kazanmak için darboğaz kapasitenizin talebe eşit olması gerekir.
• Darboğaz olan iş istasyonunda çalışılan zamanın tümünde + sadece gereken işler için + sadece ancak başka yerde yapılamayan işler için + sadece birinci kalite yarı mamul ve malzeme girişiyle + en kısa tip değişim süresiyle + en kalifiye ve yedekli personelle çalışılmalıdır.
• Darboğazın saatlik maliyeti işletmenin toplam giderinin darboğaz çalışma süresine bölümüdür. Darboğaz durursa sistemin tamamı durur! Diğer tüm iş istasyonları boş kalma pahasına darboğazın akış hızına uyumlandırılmalıdır. Lokal verim ve muhasebe baskısına direnin, satılmayacaksa üretim yapmayın.
• Darboğazdan geçmeyen ürünler (free-serbest) varsa bunlar talebe uygun üretilmelidir.
• İşletmeye yeni siparişleri darboğazın akış hızına uygun olarak verin, bazı iş istasyonları boş kalıyor kaygısıyla erken verMEyin.
• Kapıdan kapıya geçen süreye akış süresi deniliyor, unsurları:
• Setup-Ayar Süresi: tip değişimi için parça hazır olduğu halde iş istasyonun ayarlanma süresi
• Operation-İşleme Süresi: fiilen iş istasyonunda yapılan operasyonun süresi
• Queue-Kuyruk Süresi: parça hazır ancak iş istasyonu başka bir iş yaptığı için beklenen süre
• Waiting-Bekleme Süresi: malzeme eksiği nedeniyle beklenen süre
• Tüm fabrikayı darboğaza uydurunca darboğaz olmayan makinelerin boş zamanı ortaya çıkıyor, bu zaman tip değişimiyle kullanıldığında beklemeler azalıyor.
• Parti büyüklüğünü yarıya indirdiğinizde tüm süreler kısalıyor, akış süresi kısalıyor, daha kısa termin verebilir hale geliyorsunuz. Üstelik müşterileriniz de nakit akışını düzenlemesi nedeniyle küçük partili sık sevkiyatı tercih edecektir.

Sistemi iyileştirirken 5 adımı takip edin:

1. Kısıtı belirleyin
2. Kısıtı etkin kullanın
3. Diğerlerini kısıtla uyumlandırın
4. Kısıtı talebe yetişecek şekilde iyileştirin
5. Başa dönün, atalete kapılmayın

Düşünme süreçleri 3 soruyla başlıyor:

1. Neyi değiştireceğim?
2. Neyle değiştireceğim?
3. Nasıl değiştireceğim?
4. zaman içinde buna nasıl sürdüreceğim? sorusu da eklendi.