Lojistikte Simbiyotik Yaşam Avantajlı mıdır?

Biyolojide simbiyotik yaşam iki canlının tek bir organizma gibi birbirleriyle yardımlaşarak bir arada yaşamalarıdır. Acaba bu fikir lojistikte işe yarar mı?

Geleneksel işleyiş her firmanın kendi özelinde operasyonlarını yürütmesidir. Önerilen işleyiş (simbiyotik) Deloite raporunda vurgulandığı gibi büyük lojistik firmalardan birinin servis ücreti karşılığında küçük firmaların satınalma - dağıtım - stok yönetimi işlerini üstlenmesidir.

Kurgusal bir örnekle iki işleyişi karşılaştıralım. 

Değerlendirme ölçütümüz toplam maliyet (satınalma ve navlun, TL) ve kat edilen mesafe (sürdürülebilirlik açısından, km) olsun.

• Birbirlerine 30km mesafeli iki tedarikçimiz var, biri T1 ürünün, diğeri T2 ürününü üretiyor.
• Birbirlerine 20km mesafede 3 mağaza var, M1, M2, M3.
• Her mağazada her hafta hem T1 hem T2 ürünü satılıyor.
• Mağazalar her hafta tedarikçilerden birer sevkiyat alıyorlar, navlun 0,5 TL/km ile ödeniyor.
• Tedarikçilerde sipariş miktarına göre iskontolu fiyat uygulanıyor.
• Tedarikçilerin mağazalara olan mesafeleri, miktara göre iskontolu fiyat listeleri ve mağazaların ürün bazında haftalık satışları yandaki tablolarda gösterilmiştir.

Geleneksel İşleyişte toplam maliyeti ve kat edilen mesafeyi hesaplayalım:

• M1 mağazası satınalma = 200 x 10 + 100 x 20 = 4.000 TL
• M2 mağazası satınalma = 200 x 10 + 200 x 20 = 6.000 TL
• M3 mağazası satınalma = 100 x 10 + 300 x 18 = 6.400 TL (250 adedi aşan sipariş iskontolu oldu)
• M1 mağazası navlun = (100km + 120km) x 0,5 TL/km = 110 TL
• M2 mağazası navlun = (110km + 110km) x 0,5 TL/km = 110 TL
• M3 mağazası navlun = (120km + 100km) x 0,5 TL/km = 110 TL
• Toplam maliyet = 16.400 TL + 330 TL = 16.730 TL
• Toplam kat edilen mesafe = 660 km

Şimdi önerilen işleyişe bakalım. Lojistik firmasının dağıtım merkezi (DM) T1 tedarikçisine 60km ve T2 tedarikçisine 50km uzaklıkta, mağazalarla tedarikçilerin arasında bir konumdadır. DM nin mağazalara uzaklığı M1 40km, M2 50km, M3 50km şeklindedir.

Lojistik firması Tedarikçiden ürün toplarken T1 - T2 - DM ve mağazalara ürün dağıtırken DM -M1 - M2 - M3 rotalarını takip edecektir. Lojistik firması mağazaların siparişlerini konsolide ederek tedarikçilere sipariş verecektir. Firma bu hizmeti mağazalara 0,1 TL/adet bedelle verecektir.

Önerilen İşleyişte toplam maliyeti ve kat edilen mesafeyi hesaplayalım:

• T1 ürünü satınalma = (200 + 200 + 100) x 9 = 4.500 TL (miktar iskontosu alındı)
• T2 ürünü satınalma = (100 + 200 + 300) x 16 = 9.600 TL (miktar iskontosu alındı)
• Tedarikçiden toplama navlunu = (30km + 50km) x 0,5 TL/km = 40 TL (T1 - T2 - DM rotası)
• Mağazalara dağıtım navlunu = (40km + 20km + 20km) x 0,5 TL/km = 40 TL (DM - M1 - M2 - M3 rotası)
• Servis ücreti = (500 adet M1 + 600 adet M2) x 0,1 TL/adet = 110 TL
• Toplam maliyet = 14.100 TL + 80 TL + 110 TL = 14.290 TL
• Toplam kat edilen mesafe = 160 km

Belirlediğimiz ölçütlere göre önerilen işleyiş 

• finansal: 16.730 TL den 14.290 TL ye, %15 daha ucuz, 
• sürdürülebilirlik: 660 km den 160 km ye, %75 daha az kilometre, daha az karbon emisyonu açılarından daha avantajlıdır. 
• Ayrıca bu servis Kısıtlar Teorisi tamamlama çözümüyle birlikte sunulduğunda sistemdeki toplam stok seviyesinde %20-40 azalma, satışlarda %10-20 artış, dolayısıyla stok devir hızında %40-100 artış ve bulunurluk servisinde %99+ seviyesine ulaşmak gibi önemli yan faydalar da sağlanacaktır.

Stok devir hızını iyileştirmenin katkısını hesaplayalım:

• 1.000.000 TL değerinde stok ve %20 kar marjı olan bir firmada 
• izlenen dönemde stokların fazladan sadece bir tur atması halinde 
• 1.000.000 x %20 = 200.000 TL ilave kazanç sağlanacaktır.

Deloite raporda vurgulandığı gibi Lojistik büyük firma altyapı sağlayıcısı (industry infrastructure provider) olmuştur. Ürün toplama ve dağıtımda Lojistik firmanın kendi filosu veya bankaların ortak ATM kullanımı tarzında havuz filosu kullanılarak etkinlik artırılabilir. 

Mağazalarda ve dağıtım merkezindeki tamamlama çözümü (on demand fulfillment) bulunurluk sağlayacaktır. Bu çözüm stokların konsinye veya mağaza mülkiyetinde olacağı gibi kurgulanabilir.  

Mağazalardan çevrimiçi satışla müşterilere dağıtılacak ürünler için mikro lojistik (kurye) firmalar (drop shipping) havuzu kullanılabilir. Aynı lojistik ağı tersine lojistik için de kullanılabilir. 

Tedarikçilerin farklı sektörlerde olması, ürünler çok çeşitliliği, mağazalarda farklı ürün gamlarının satılması, mağazaların farklı firmalar olması, hatta mamül yerine hammadde tedariki yapılması vb ana fikri etkilemez. Lojistik köyleri, lojistik portalları, kümelenme stratejileriyle uyumludur.

Bu servisin konsinye olarak verilmesi dağıtım yapılan firmalara "kullandığın kadar öde" opsiyonunun sağlanmasıdır. İş kurmak kolaylaşır, ticaret canlanır, istihdam sağlanır, dolayısıyla devletin vergi geliri artar. 

Simbiyotik yaşam mümkündür, herkes kazanır!

Kısıtlar Teorisinin çözümlerine özet yazımızdan bakabilirsiniz.