23 Temmuz 2023 Pazar

Qualityland / Marc-Uwe Kling / 2020 / kitap özeti-yorum

Yapay zekaya bağlı algoritmaların yönettiği distopik bir dünya anlatılıyor. Yaşadığımız zamandan, ülkeden izler fark edilebiliyor. Ülkede bir seçim var, adaylardan biri sağcı, diğeri android! Düşündüren sorular içeriyor..

  • Kişilerin soyadları kadınlar için annelerinin, erkekler için babalarının mesleği olarak veriliyor.
  • Herkesin dijital asistanı var, kimse "yalnız" kalmıyor, arama robotları talimatınızı beklemeden aklınızdan geçenleri arıyor, buluyor, servis ediyor.
  • Okullarda tarih (geçmiş) dersleri kaldırılarak yerine gelecek dersleri koyulmuş.
  • Kulaklık benzeri ancak kulak içine girerek enerjisini kandan alan araçlarla dijital asistana 7/24 ulaşılabiliyor.
  • Kişilerin tüm hareketleri çeşitli çevrimiçi sistemler tarafından izleniyor, vatandaşlık statü seviyesi uygulanıyor, seviye yükseldikçe sağlanan imtiyazlar (polisin kusurlarını görmezden gelmesi, trafik ışıklarını değiştirme becerisi, ...) artıyor. Arkadaşlıklar, iş fırsatları vb buna bağlı olarak şekilleniyor. Çok fazla cips-alkol tükettiğinizde seviyeni düşüyor, sağlık sigorta priminiz yükseliyor....
  • Bebek yapmak yerine "daha üstün genetik malzemeli" bebek sipariş edilebiliyor, doğumdan önce ücreti mukabilinde "upgrade" yapılabiliyor.
  • Acaba makinalar korkabilir mi? Depresyona girebilir mi? Talimata aykırı davranabilir mi? (Bir tatbikatta yapay zekalı SİHA önce "vur" emrini geciktiren komutanı, ardından da hedefi vurarak "görevi tamamlıyor"(!))
  • Araçlar otonom, çevrimiçi oldukları için kazalar azalmış, araç sayısı azaltılarak park-trafik-kirlenme konusunda iyileşme sağlanmış.
  • Kişiler "uygun" eşlerini algoritmayla belirliyor, kolayca ayrılıyor, kolayca yeniden başlıyorlar.
  • Tüm ülkede Amazon benzeri tek - en büyük - rakipsiz bir e-ticaret sitesi var, drone ile teslimat yapıyor, aklındaysa kapında(!) üstelik sipariş vermen gerekmeden... ürün iadesi yasak çünkü gelen ürün bilinçli veya bilinçaltından veya önceki tercihlerinizden veya profiliniz-statünüz uyarınca "size uygun görülmüş".
  • Süper bir yapay zeka bugüne kadarki tüm bilgi birikimine erişebilir (omniscient, ezeli), mevcut çevrimiçi tüm sensör-sistemlerle bağlantılıdır (omnipresent, farkında) ve bu sistemlerle etkileşimli, kontrol edebilir (omnipotent, muktedir) yapısıyla neredeyse TANRI konumlu olacaktır.
  • Bu yapay zekalı TANRI bizi bir ölçüde sevebilir, nefret edebilir veya ayrımcılık yapmayabilir.
  • Ülkede iki parti var; iktidarda olan Gelişim (Progress) Partisi, diğeri de hiç bir zaman iktidar umudu olmayan Muhalefet (Opposition) Partisi :) Gelişim Partisi başkan adaylığı için android gösteriyor! Muhalefetteki sağcılar isyan ediyor...
  • Terminatör filminde makineler silahlı mücadeleyle dünyayı kontrol ediyordu, burada seçimle gelmek üzereler...
  • Hiç hata yapmayan, ahlaksızlığı olmayan, yalan söylemeyen, objektif olan, çok miktarda datayı kısa sürede çözümleyebilen bir yapay zeka "herhangi bir insandan" daha iyi yönetebilir mi?
  • Bu tuhaf ülkede de terörist gruplar var, ihmal edilen kırsalda yaşıyorlar, otomasyon nedeniyle işlerini kaybeden, sosyal seviyeleri 10 dan düşük olan (işe yaramazla (useless) sınıfı) bu insanların terör eylemleri makinaları kırmak-parçalamak...
  • Seçim sonucunu belirleyen "mantıkla" yönlendirilebilen seçkinler değil, "duygularla" yönlendirilebilen çok sayıda işe yaramazlardır!!!
  • Trol kavramı var, gönderi başına ücretlendiriliyor, detaylara takılmayan-inanmaya hazır-mantık gerektirmeyen gönderilerle iş yapılan sağcı profili yönlendirmek daha kolay...
  • Seçimler açık oy açık sayım, çevrimiçi, yüz tanıma sistemli yapılıyor.
  • Bu dünya bugünkü gibi tüketim odaklıdır, sürdürülebilirlik yerine süreklilik ön plandadır, "to make the markets fly, we just have to buy! so never share and don't repair!" tekerlemesiyle tüketim özendiriliyor.
  • Devlet destekli tüketim botları var, algoritmaya göre rastgele ürünlerden alım yaparak ekonomiyi canlı tutuyor! 
  • İslamofobi önyargı olarak az gelişmiş komşu ülkelerin silahlı saldırganları için tekrarlanıyor.
  • Göçmenlerin gelişi endişesi var. Radikal uyarısı var.
  • Anlamlı bir iş yapabilmek her insanın hakkıdır, her durumda herkese asgari bir vatandaşlık maaşı bağlanmalıdır.
  • Android aday artan verimliliğin işsizliğe neden olduğunu, oluşan kazancın topluma adil dağıtılamadığını, insanların "sürdürülebilirlik" gibi ortak ve yapıcı bir amaca sahip olması gerektiğini söylüyor.
  • Vergi sistemini finansal kuruluşlar-büyük kuruluşlar başta olmak üzere yeniden yapılandırarak asgari vatandaşlık ücretinin finanse edilebileceğini belirtiyor. Negatif faiz verilerek finansal sektörden değil, reel sektörden para kazanılması sağlanmalıdır.
  • Herhangi bir konuda "sistemden" başka sorumlu bir kişi bulunamıyor!!!