Kur'an, İncil veTevrat'ın Sümer'deki Kökeni / Muazzez İlmiye Çığ / 1995 / kitap özeti

Kırmızı dizili olanların benim notlarımdır

Batı kültürünün temeli Yunana ve dini Tevrat'a dayandırılıyor ancak aslında Sümerdir. 

Arkeolojik buluntularda tapınak duvarlarını süsleyen iki tarafında hayvan figürlü hayat ağacı (Göbeklitepe'deki gibi) bulundu.

Medeniyet izleri: yapılara kadar gelen kullanma suyu, atık su hatları, plastik sanat, baraj-sulama kanalı-bataklık kurutması, hanlarla yolculuğun kolaylaştırılması, tekerlek, yelkenli gemi, yazı ve okul, şehir beylikleri, yazılı kanunlar, takvim, burçlar, çarpım tablosu, tababet, edebiyat,...

Sümerin çok tanrılı dini zamanla dönüşerek bugünün tek tanrılı dinlerine dönüşmüş, diğer tanrılar melek, şeytan, cin motifi haline gelmiştir.

Yahudi, Hıristiyan, Müslüman dinleriyle Sümer dini arasındaki ortak noktalar: Tanrının yaratıcı ve yok edici gücü, Tanrı korkusu, Tanrı yargılaması, kurbanlar-törenler-ilahiler-dualar-tütsü vb ile Tanrıyı memnun etmek, iyi ahlaklı-dürüst-haktanır olmak, büyüklere saygı küçüklere sevgi göstermek, sosyal adalet, temizlik

Sümer Tanrılarının da bir şeyin olması için "ol" demesi yeterdi...

Tanrılarla insanları yaklaştırdığı düşünülen kuleler yaparlardı, zamanla bunlar cami-kilise-sinagog oldu. Minarelerin üzerindeki yarım ay, Sümer Ay Tanrısının sembolüdür. Namaz vakitleri, oruç, bayramlar,.... ay takvimi İslam'da belirgindir.

Sümer kanunu, Babil Kralı Hammurabi' nin yaptığı kanunların temelidir. Bunlar da Musa ve Yahudi kanununu (On Emir) ve sonrasında İslam kanununu etkilemiştir. Hammurabi' nin (MÖ1750) Güneş Tanrısından kanunu alışı, Musa'nın on emri alışına örnek olmuştur. İslam hukuku Araplar Irak'ı (Mezopotamya) ele geçirdikten sonra kurallaşmıştır. Sümer kanunu Tevrata göre daha az zalimdir. Zina eden kadının taşlanması Tevrat'ta var ancak Kur'an'da yoktur.

Sümer'de bekarete önem verilmiş, aynı Tanrıya niteliklerine göre çok sayıda isim verilmiş (Esma-ül-Hüsna gibi), ahiret inancına benzer kurgu yaratılmış, Kur'an'da söz edilmeyen sırat köprüsü kavramına yer verilmiştir. 7 sayısı Sümer'de-Tevrat'ta-Kur'an'da önemlidir. Sümer dahil tüm dinlerde alem 6 günde yaratılmış, yedinci gün dinlenilmiştir. Sümer tatil günü Yahudilikteki gibi Cumartesiydi! Hırıstiyanlık' taki gibi günah çıkarma, ikonalarla tapınak süsleme vardı.

Sümer rahibeleri tapınaklarda ziyaretçilere "servis" verirdi, hizmetleri kutsal kabul edilirdi, diğer kadınlardan ayırt edilebilmeleri için başları örtülürdü. MÖ1500 Asur Kralı örtünmeyi evli ve dul kadınlara da zorunlu hale getirdi. Gelenek Yahudilere geçti, evlenen dindar kadınlar başlarını örttüler. Hırıstiyan rahibeler de başlarını örttüler. İslam öncesi Arap kadınları çalıştıkları için yarı bellerine kadar çıplak gezermiş. İslamiyetten sonra da cariyeler-köleler çalıştıkları için giyinmezlermiş.

Sümerler Tanrılarla insanları yaklaştırmak için kuleler yapardı, kızan tanrılar dünyanın tek olan lisanını türlü lisanla değiştirdiler ve insanların anlaşmalarını zorlaştırdılar (Kabeye yaklaşırken çeşitli lisanlardaki konuşmalar giderek tek bir Lebbeyk ifadesine dönüyor).

Adem'in cennetten kovulması öyküsü Sümer ve Tevratta aynı. Kur'an'da yasak ağacın "sonsuzluk ağacı" olduğu sadece Taha Suresinin 20.ayetinde belirtilmiş. Adem ve Havva' nın çocuklarından Habil çobandı, Kabil çiftçiydi ve bir gün Kabil, Habili öldürdü (Daniell Quin - İsmail kitabında sürdürülebilirliğin bozuluşunu buna dayandırır, tarım devrimi böylece başlar).

Tufanın sadece Tevratta olduğu düşünülürdü. 1872 yılında Asur tabletlerinde Gılgamış Destanı fark edildi, tufan anlatılıyordu!!! Bilimsel bakış açısıyla Robert Cooper, The Inguirer's Text-Book, Being Substance of Thirteen Lectures on the Bibel eserinde ne yaradılışın ne de tufandaki geminin akla uygun olmadığını, olsa olsa söylence olacağını iddia ediyor.

Eyüp Peygamber öyküsünde hayır ve şerrin Allahtan geleceği, kulun sabırla karşılaması gerektiği anlatılır. Bu tema Sümer şiirlerinde de görülmüştür.

Tek tanrılı dinlerin atası kabul edilen İbrahim Peygamber ve ailesi Tevrata göre Mezopotamya'da Kaldeali Ur'dan Harran'a göçmüş, oradan da bir tüccar kolonisi olarak Filistin'e girmişti. Onun askerleri ve parasal gücüyle kendi şahsi tanrısını onlara Tanrı olarak kabul ettirmiş ve bu arada Mezopotamya'dan getirdiklerini halka aşılamıştı (Göbeklitepe Harran'dadır, duvarda iki tarafında hayvan figürü olan sonsuzluk ağacı ve altında doğum yapan bir kadın resmedilmiştir, orta kısımda içeriye giriş engellenmiştir VE figürlerin hepsi merkeze dönüktür VE hepsinin elleri namazdaki selam duruşunda olduğu gibi göbek önünde kenetlidir - aynı senaryo aynı şekliyle Kabede secde ederken yaşanıyor!!)

Dinler başta Mezopotamya olmak üzere, çeşitli kültürlerden gelen etkilerle bulundukları toplumun görüş, düşünüş, anlayış ve hayal gücüne göre şekillendirilmişlerdir (Kudüste Arapça-İbranice-Aramice benzer şeklide tersten yazılır, Yahudi-Hırıstiyan-Müslüman dindar kadınlar benzer şekilde örtünür, İsa özünde Yahudidir, Yahudilerin sünnet-koşer vb bir çok geleneği Müslümanlarla aynıdır, Yahudilerin Süleyman Mabedi Müslümanların Mescid-i Aksa'sının altındadır, Yahudilerin ağlama duvarı Mescid-i Aksanın bahçe duvarıdır!).

İncil'de İsa Peygamberin rüzgarın kanadını tuttuğu anlatılır, aynı öykü farklı isimlerle Sümerde vardır. Sümerdeki öykünün devamında göğe yükseliş, Tanrıyla konuşma ve yere dönüş vardır, Müslümanlıktaki Miraç hadisesi gibi!

Sümerlerle Tek tanrılı din kitaplarının arasında hemen hemen 2000 yıl var. Sümerler onları nasıl etkileyebildi?!

• İsrail tarihi her üç dinin atası kabul edilen İbrahim Peygamberle başlıyor. Ur kentinden Harran'a (Göbeklitepe!), oradan da Filistin'e gider. Kalabalıklaştıkça sorun çıkar, Musa Peygamber gibi Tanrıdan emir aldığını söyleyenler gelir, sorunlar bir türlü çözülemez, Davud ve oğlu Süleyman zamanında bir krallık kurarlar. Süleymanın ölümünden sonra ülke ikiye bölünür: Kuzey İsrail, güney Yahuda olur.
• Bir süre sonra Babil Kralı Nabukadnezar İSraili işgal eder, yağmalar, pel çok İsrail bilginini Babil'e sürgüne götürür. Bu bilginler Babil'de çivi yazısı öğrenir, Babil kitaplarını incelerler. Daha sonra Persler Babil'i ele geçiriyor ve sürgündekileri serbest bırakıyorlar.
• Geri dönenler İsraili kaos içinde buluyor, mabedler olmadığı için din yaşanamamış, yabancılarla evlilikler nedeniyle farklı tanrı ve inançlar ülkeye yayılmıştır. Kendi halklarını bir araya toplayabilmek üzere Ezra ve arkadaşları Torah olarak bilinen ilk 5 kitabı (Tevrat) yazmışlar: Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar, Tesniye. Bu bölümlerde Musa'nın ölümü de anlatıldığına göre bunların Musa tarafından yazılmış olması olası değil.
• Zamanla Tevrata ilk 5 kitaptan sonra 34 bölüm daha eklenmiş. Yazım tarzı Hitit tarih yazıcılığı ve Sümer edebi yazı karışımıdır.
• Kur'an'ın yazılı hale gelmesi de benzer bir öyküdür. Peygamberin sağlığında ezberleyenler olmuştu ancak savaşlarda bunlar ölmeye başlayınca yazılı bir metin ihtiyacı ortaya çıktı. Halife Ebubekir başlangıçta bu fikri hoş karşılamamış ancak etrafındakilerin zoruyla Zeyd'e Peygamberin sandığını getirtmiş, ezber ayet bilenleri bir araya toplamış, sonuçta iki kitap ortaya çıkmış. Kitaplar Ebubekir ölünce yeni Halife Ömer'e, sonra Ömer'in kızı Hafza'ya ve sonrasında Halife Osman'a geçmiş. Kitaplar arasındaki farkları düzeltmek üzere bir kurul oluşturulmuş, ezber bilenler bir araya toplanmış ve bugünkü tek kitap ortaya çıkmış. ilk kitaplar yazılırken ezberlemiş olanın doğru söylediğini onaylamak için 4 tanık, daha sonra 2 tanık istenmiş. Sonuncusunda tek tanığı yeterli saymışlar.
• İncil'de İsa Peygamberin sağlığında yazılamamış. Kur'an'da İncil'in İSa'ya öğretildiği söyleniyor. Zamanla çok sayıda versiyon oluşuyor, MS350 yılında İznik Konsülü bu versiyonları Matta, Markos, Luka, Yuhanna olarak 4 versiyonda birleştiriyor.
• Lütfen aşağıdaki yazılara da göz atın:
• Göbeklitepe - http://daha-iyisini-yapabilirmiyiz.blogspot.com/2014/08/tevrat-incil-kuran-benzerlikleri-ve.html
• İsmail / Daniel Quinn - https://daha-iyisini-yapabilirmiyiz.blogspot.com/2015/09/ismail-daniel-quinn-1992-kitap-ozeti-ve.html
• Homo Sapiens / Yuval Noah Hariri - http://daha-iyisini-yapabilirmiyiz.blogspot.com/2017/09/hayvanlardan-tanrlara-sapiens-yuval.html

Antikırılganlık / Nassim Nicholas Taleb / 2012 / kitap özeti

• 
  Raslantısallık, belirsizlik, kaos.. bunlardan sakınmak değil bunları kullanmak istersiniz
• Dayanıklı olan şoklara direnir, aynı kalır. Antikırılgansa daha iyi duruma gelir! Zamanla değişmiş olan her şeyin arkasında bu özellik vardır: evrim, kültür, fikirler, devrimler, siyasal sistemler, teknolojik yenilikler, kültürel ve ekonomik başarılar,...
• Bir şeyin kırılgan olup olmadığını anlamak, ona zarar verecek bir olayın meydana gelme olasılığını öngörmekten çok daha kolaydır.
• Raslantısal olaylardan dezavatajdan çok avantaj elde eden her şey antikırılgan, tersi kırılgandır.
• Temel etik kural: başkalarının kırılganlığı pahasına antikırılganlığa sahip olmayacaksın.
• Antikırılgan uzun vadede tahmin hatalarından kazanç sağlar.
• Az, çoktur ve genellikle daha etkilidir.
• Sahtekarı görür ve "sahtekar" demezsen, sen de sahtekar olursun.
• Zarar, doza bağlıdır.
• Bollukla baş etmek, kıtlıkla baş etmekten daha zor...
• Eleştirileri ortadan kaldırmak mümkün değildir, size zarar veriyorsa çözüm bulun.
• Makineler düşük seviyeli stres etkenlerinden zarar görürken (yıpranma), organizmalar düşük seviyeli stres etkenlerinin yokluğundan zarar görürler (hormesis).   
• Makineler kullan ve kaybet; organizmalar kullan ya da kaybet.
• Siyah Kuğu yönetimi 101: doğa organizma içindeki DEĞİL, organizmalar arasındaki çeşitliliği sever
• Zarara ilişkin delil yokluğunu, yokluğun deliliyle karıştırmayın. Şükran gününe kadar her şey zavallı hindi için olağandır, hiç bir riski yoktur, şükran günü hindi için büyük bir sürpriz, ev sahibi için sadece beklenen anın gelmesidir.
• Biraz kontrol işe yarar ama yakından kontrol aşırı tepkiye yol açar.
  
• Biraz karışıklık enjekte etmek sistemi istikrarlı hale getirir. Dalgalanır ama batmaz. İçinde ilerledikçe deniz derinleşir.
• Buridan'ın eşeği: eşit derecede aç ve susuz olan bir eşek yemek ve suya eşit mesafede sıkışırsa ya açlıktan ya susuzluktan ölecektir. Ancak "tesadüfen" bir tarafa sürüklenirse hayatta kalabilir.
• Her yıl okulda aşı oluruz (bağışıklık kazanmak için kendimize azıcık zarar veririz) ama bunu siyaset veya ekonomide bir türlü yapamayız.
• MODERNİTE: insanların çevre üzerindeki büyük ölçekli hakimiyeti, dünyanın sivriliklerinin sistematik biçimde düzeltilmesi ve oynaklıkla stres etkenlerinin bastırılmasıdır.
• İYATROJENİK: Yunanca iatros (şifacı) kelimesinden gelir, tedavide faydaları aşan zarar olma halidir.
• Gürültüyü gözardı etmeli, sinyali önemsemelisiniz. Aşırı müdahalenin ardında yatan, gürültüyü sinyalden ayırmaktaki kişisel veya entellektüel beceriksizliktir. Ne işe yaradığını anlayacak şekilde yaratılmadığımızdan gürültüye duygusal açıdan aşırı tepki veririz. En iyi çözüm, yalnızca verideki veya şartlardaki çok büyük değişikliklere bakmak, küçüklerle asla ilgilenmemektir.
• Sosyal, ekonomik, kültürel yaşam Siyah Kuğu alanındadır, fiziksel yaşam değildir.
• Başarı bir asimetriye neden olur, artık kaybedecekleriniz, kazanacaklarınızdan çok daha fazladır.
• Modern Stoacı Bilge; korkuyu basirete, acıyı bilgiye, hataları başlangıçlara ve arzuyu girişime dönüştüren kişidir.
• Kırılganlık kaybedeceklerinin kazanacaklarından çok olmasıdır. Hasar geri alınamaz.
• Opsiyon ortalamaya değil yalnızca olumlu sonuca değer verir.
• Hayat ileriye doğru yaşanır ama geriye doğru hatırlanır.
• Cahil dediğimiz insanlar cahil olmayabilirler.
• Hayatta karşına çıkan fırsat sayısı o kadar azdır ki onları kaçıramazsınız.
• Filozoflar doğruluk ve yanlışlık hakkında konuşurlar. Gerçek yaşamda insanlar sonuç, maruz kalma ve risk-ödül hakkında konuşurlar.
• Felsefe Taşı: çocuğunun kafasına taş atacaksan tek bir büyük taş yerine toplamda aynı ağırlıkta olacak şekilde  bir sürü taş atmak daha emniyetlidir.
• 10 metrelik bir yükseklikten atlamak size bir metrelik bir yükseklikten on defa atlamaktan daha çok zarar verir.
• Trafik yoğunluğu ortalama araç sayısına değil, araç sayısındaki değişime duyarlıdır.
• Bir şirket daha geniş çaplı küçük işletmeler değildir.
• Zor zamanlarda büyük olmak iyi bir fikir değildir.
• Ortalama derinliği bir metreyse o dereye girmeyin.
• Via Negativa - olumsuz yol, uygun olmayanın listelenmesidir. Ticari dünyanın sorunu, çıkarma (via negativa) yerine sadece toplama yoluyla (via positiva) çalışmasıdır.
• Sizi öldürmeyecek tümörü tedavi etmek yaşamınızı kısaltır, kemoterapi zehirlidir.
• "Mutluluk arayışı" ile "mutsuzluktan kaçınma" aynı şey değildir.
• Suçu durdurmayan kişi, suç ortağıdır.

The Talent Code / Daniel Coyle / 2009 / kitap özeti

 Sıra dışı yetenek nasıl oluşur? Doğuştan mı yoksa öğrenilebilir mi? Nasıl?

Araştırmalar beyindeki tepkimelerin sadece sinir hücrelerinin aktivasyonundan ibaret olmadığını göstermiş. Bir sinyal sinir hücrelerini tetikliyor ve myelin denilen yalıtkan bir kılıfın içinde hareketin oluşacağı kaslara kadar iletiliyor. Bu işlem ne kadar hızlı ve kayıpsız olursa  o kadar yetenekli oluyorsunuz ve dahası bu beceri uygun şartlar sağlandığında artıyor.

Myelin dil, din, ırk ayırt etmiyor; genç yaşta kolayca ediniliyor ancak yaşlandıkça yenisini yapmak zorlaşıyor. Yeteneğin futbol, müzik, edebiyat, resim,... alan tercihi yok, hepsinde fark yaratıyor.

3 ana başlıkta incelenmiş:

Deep Practice - Kendini vererek çalışmak

Bu daha çok ezber tekrarı değil, hata yaparak - boşlukları doldurarak - hatalardan/eksiklerden ders çıkararak yapılan tekrardır. Hafıza, üzerine kayıt yapılan bir bant değil, etkileşimli bir yapıdır. Yeterince tekrar edildiğinde bilinçsiz beceri oluşur, yapmak için düşünmek gerekmez, araba sürmek gibi... Bu şekilde içten yapılan tekrar 10.000 saat sürdüğünde dünya çapında bir beceri elde edilecektir. Elbette herkes Einstein olamaz ama her birimizin potansiyeli sandığımızdan yüksektir.

Öğrenmenin birinci aşaması parçalara ayırmaktır (chunk it up). İlişkili parçaları beyinde canlandırmak kolaydır. Daha sonra bütünü elde edinceye kadar dağınık parçalar birbirleriyle ilişkilendirilecektir. Marifet hızlı yapmak değil, doğru olacak kadar yavaş yapabilmektir. Öğrenmenin ikinci aşaması tekrar etmektir (repeat it).  Antreman en iyi öğretmendir. Üçüncü aşama hissedebilmektir (learn to feel it). Hatalarını fark edebilmek, düzeltmek için gayret etmek ve her seferinde daha iyisini yapabilmektir.

Ignition - Harekete geçmek

Eğer başkası yapabiliyorsa ben de yapabilirim! Eğer işin başında "bu iş benim hayatım" diyecek kadar uzun vadeli adanmışlık varsa yapılacak tekrarlar beceri seviyesinde önemli bir sıçrama yapıyor. Geçici hevesler için çok çalışsak da beceri kazanmak çok zor oluyor. 

Gelecekte olmak istediğin kişiyle ilişkilendirdiğinde her beceri daha kolay kazanılıyor.  Her ne yapmaya karar verirseniz verin ilk iş o konuyla ilgili çalışmaya başlamak, meşgul olmaktır. Eğer kendinizi emniyette hissetmiyorsanız (ebeveynlerden birini kaybettiyseniz, çok çocuklu bir ailede en gençlerden-en arkada kalanlardan biriyseniz, bir sebeple toplumda "ötekileştiyseniz",...) beceri kazanmak için adanmışlık daha kolay sağlanıyor. 

Motivasyon için takdir, umut, vizyon veren sözler yerine mücadeleyi öne çıkaran sözler daha iyi etki ediyor.

Master Coaching - Etkin öğretmenlik

Kısa ifadelerle neyin yanlış olduğu ve doğrusunun nasıl olacağı söylendiğinde öğrenme süreci hızlanıyor. Açıkla + göster + yapmasını iste + düzelt + tekrar ettir.

Öğretmenin ilk yetkinliği Matrix (öğrencisine göre yöntem seçme becerisi).  Öğrenciler ve öğrenme biçimleri biriciktir, aynı yöntem her öğrencide beklenen sonucu vermeyebilir. İkinci yetkinlik Perceptiveness (empati ve merak). Öğrencilerin özel durumlarını ve tarzlarını kavrayarak amaca uygun öğretme stratejisini belirleyebilmektir. Üçüncü yetkinlik GPS Effect (liderlik). Öğrencinize ne yapacağını söyleyin, talimat verin, liderlik edin, ricaya veya birlikte düşünmeye yeltenmeyin. Dördüncü yetenek Theatrical Honesty (dramatik dürüstlük). Sözleriniz mimik ve jestlerle güçlendirin, topluluğu etkileyin, Mahalle baskısını lehinize kullanın.