Goldratt's Theory of Constraints / William Dettmer / 1997 / kitap özeti

• BÖLÜM 1
• Giriş
• Hepimiz bir şekilde "müdürüz" (manager). Kontrol sahalarımız veya etki alanlarımız değişiyor.. Görevimiz olan ile olması gereken arasındaki farkı belirlemek ve sapmayı önleyecek şekilde değiştirmektir.
• Amaç (Goal) uğruna gösterilen çabanın sonucudur. 
• Gerekli şart (necessary condition) bir amaca ulaşmak için ille de gerçekleşmesi gereken durumdur. Bir şirket için kar amaçsa, iyi kalite, iyi servis, hızlı termin,... gerekli şartlardır.
• İki çeşit teori vardır: Tanımlayıcı (descriptive) olanlar yerçekimi kanunu gibi "nasıl olduğunu" açıklayanlardır, bununla ne yapacağımızı söylemezler. Tarif edici (prescriptive) olanlar hem nasıl olduğunu hem de ne işe yarayacağını anlatır, Kısıtlar Teorisi bu sınıftadır.
• Lokal birimler arasındaki bağımlılık (interdependancy) ve değişkenlik (variation) nedeniyle birimlerin optima toplamı, sistemin optimasını vermez.
• Fikirler, iyi bile olsalar henüz çözüm sayılmazlar.
• Doğru karar verebilmek için doğru ölçülere sahip olmak gerekir. İş dünyasında geleneksel muhasebe (traditional cost accounting) bugünün şartlarına cevap veremez, yanıltır. Bu nedenle Çıktı Muhasebesi (Throughput Accounting) kullanılmalıdır.
• Düşünme Süreci (Thinking Process) kurgusu 3 soruya cevap arar:
• Neyi değiştireceğiz ? (what to change) 
• Mevcut Durum Ağacı (Current Reality Tree, CRT) / sebep sonuç ilişkisi, yeterlilik (sufficiency)
• Neye değiştireceğiz ? (what to change to) 
• Çözüm Bulutu (Evaporating Cloud, Conflict Resolution Diagram, CRD) / gereklilik (necessity)
• Gelecek Durum Ağacı (Future Reality Tree, FRT) / yeterlilik (sufficiency)
• Nasıl değiştireceğiz ? (how to cause the change)
• Önşart Ağacı (Prerequisite Tree, PRT) / gereklilik (necessity)
• Dönüşüm Ağacı (Transition Tree, TT) / yeterlilik (sufficiency)

• BÖLÜM 2
• Sorgular (Categories of Legitimate Reservations, CLR)
• Geleneksel problem çözümü araçlarında (proses akışı, kılçık,...) çizim esnasında kullanılan oklar şema mahiyetindedir, mantıksal anlam taşımazlar. Düşünme Sürecinde bu oklar yeterlilik veya gereklilik olarak mantıksal değer taşır, sorgulanır.
• Yeterlilik (sufficiency) : eğer-ise şeklinde okunur, bu [sebep], bu [sonucu] elde etmeye yeter mi diye sorulur.
• Gereklilik (necessity) : [sonucu] elde etmek için [sebep] gerekir çünkü [varsayım] şeklinde okunur 
• 8 ana sorgu vardır:
• 1. Netlik (clarity) : yarım kalmış, yanlış anlaşılabilir veya anlaşılamaz hiç bir ifade olmamalıdır. Mantıktan ziyade iletişimle ilgili bir sorgudur.
• 2. Madde Varlığı (entity existence) : Madde tam bir cümle olmalı ve tek bir fikir taşımalıdır, dinleyiciye anlamlı gelmelidir, eğer-ise (if-then) kalıbındaysa ikiye bölünmelidir.
• 3. Mantıksal Bağ Varlığı (causality existence) : bir okla birbirine bağlanan iki maddeden okun tabanındaki gerçekten okun ucundakine sebep midir ? Bu sebep ölçülebilir veya somut mudur ?
• 4. Yetersiz Sebep (cause insufficiency) : Gösterilen sebep tek başına yeterli midir ? VE bağlacıyla eklenmesi gereken başka sebep(ler) var mıdır ? 
• 5. İlave Sebep (additional cause) : Sebepler bağımsız mıdır yoksa birlikteyken mi bu sonucu doğururlar ? VEYA bağlacıyla eklenmesi gereken sebep var mıdır ? 
• 6. Ters İlişki (cause-effect reversal) : sebep ve sonuç doğru sırada gösteril mişmidir ? 
• 7. Beklenen Etki (predicted effect existence) : bilinen sebeplerle bilinenlerden başka bir sonuç daha ortaya çıkabilir mi ? Beklenen sonuç bilinene ilave midir ? Şiddeti farklı olabilir mi ?
• 8. Kısır Döngü (Tautology) : yumurta-tavuk ilişkisi var mıdır ? 

• BÖLÜM 3
• Mevcut Durum Ağacı - What to change ?
• Kontrol sahamız ve etki alanımız belirlenmelidir, bu Ağacın hangi seviyesine kadar çalışmamızın yeteceğini gösteren pratik bir işarettir. Gücümüzün yetmeyeceği işlere girişmemeliyiz.
• İlişki (correlation) genel olarak bir veri setiyle diğeri arasındaki ilişkiyi gösterir, ilişkinin nasılını açıklar.
• Sebep-sonuç (cause&effect) söz konusu ilişkinin niçinini açıklar, mantıksal gerekliliği gösterir.
• İstenmeyen sonuçlar (undesiable effects, UDE) mevcut durumla ilgili hoşnutsuzluğumuzun belirtileridir. Hoşnutsuzluk kimin içindir ? Tarafların bakış açısı önemlidir.
• UDE ile başlanır, çünkü kolay belirlenirler, görünürdürler, rahatsız ederler, çözüldüklerinde rahatlık verirler.
• Kök sebepler (root causes) ağacın oluşturulması esnasında kontrol sahamızın sınırına en yakın yerdeki ve ilave bir sebebi olmayan maddelerdir.
• Ana sorun (core problem) tüm UDE ler mantık bağıyla ilişkilendirildikten sonra %70 ten fazla UDE ye bağlanan kök sebep aynı zamanda ana sorundur. Belirlenen ana sorun, ağacı hazırlayanın hissiyatına da uymalıdır. Eğer bir ana sorun belirlenemediyse birden fazla kök sebebi çözmek için çalışırız. Ana sorun, kısıttır.
• UDE lerden başlanarak aşağıya doğru hazırlanır, her aşamada 8 sorguyla sorgulanır, eksikleri tamamlanır, hataları düzeltilir.
• Belirlenen kısıt, zıt anlamlı yazıldığında Çözüm bulutunun amacıdır. 
• Belirlenen UDE ler zıt anlamlı yazılarak  Gelecek Durum Ağacına İstenen sonuçlar (Desired Effects, DE) olarak aktarılır. 

• BÖLÜM 4
• Çözüm Bulutu - What to change to ?
• Beyin fırtınasını tetikler, fikir jenaratörüdür.
• Açmaz (conflict) iki şekilde olur:
• Zıt şartlar (opposite conditions) : yap ve yapma gibi zıt eylemlerdir.
• Farklı alternatifler (different alternatives) : zıt olması gerekmeyen ancak aynı anda yapılamayan alternatiflerdir, örnek: paramızla tatil mi yapalım yoksa yatırım mı ? 
• Çözüm 3 şekilde olur:
• Fedakarlık (compromise) : her iki taraf buna hazırsa en hızlı ve kolay çözümdür, kimse istediğini tam olarak alamaz, en yaygın çözümdür.
• Kazan-kaybet (win-lose) : sıfır toplamlı oyundur, güçlü olan kazanır, sporda normaldir ancak iş hayatında ilişkileri bozar, arzu edilmez.
• Kazan-kazan (win-win) : ideal çözümdür, herkes memnundur, ilişkiler uzun vadede güçlenir, TOC tercihidir.
• Ortak amaç ancak her iki tarafın ihtiyacı karşılandığında gerçekleşebilir. İhtiyaçların gerçekleşebilmesi için çelişen (açmaz oluşturan) istekler yerine getirilmelidir. Çözümü aramak için önce her mantıksal bağlantının arkasındaki varsayımlar listelenir. Bunlardan herhengi birini geçersiz hale getirecek bir aşılama (injection) yapılabilirse çözüm bulunur. 

• BÖLÜM 5
• Gelecek Durum Ağacı - What to change to ?
• Aklımıza gelen fikirlerin istenen sonuca uygunluğu denenir, yan etkiler araştırılır.
• Yan etkiler (negative branches) belirlendiğinde bunları giderecek önlemler üzerinde düşünme fırsatı ortaya çıkar.
• Güçlendiren döngüler (positive reinforcing loop) belirlenir, bunlar çözümü kalıcı (sustainable) yapacaktır. 

• BÖLÜM 6
• Önşart Ağacı - How to cause the change ?
• Gelecek duruma nasıl ulaşılacağı belirsizken aşama aşama plan yapmaya yardımcı olur.
• Mevcut (CRT) ve Gelecek (FRT) Durum Ağaçları gereklilik (sufficiency) temelinde hazırlanırken, Önşart Ağacı (PRT) yeterlilik (necessity) temelinde hazırlanır, böylece resim tamamlanır. İhtiyaç halinde Dönüşüm Ağacı (TT) yine gereklilik (sufficiency) temelinde çalışılır.
• Belirlenen engeller (obstacle) için çözüm yolları araştırılır, ara hedefler (intermediate objectives) koyulur. Zaman açısından kronolojik sıra gözetilir.
• Ara hedefler için seçim gerektiğinde en ucuz, en kolay, en az yan etkisi olan tercih edilir. 

• BÖLÜM 7
• Dönüşüm Ağacı - How to cause the change ?
• Kronolojik sıra takip edilir.
• mevcut durum + karşılanmamış ihtiyaç + çözüm aksiyonu birlikte beklenen etkiyi yaratır. 

• BÖLÜM 8
• Grup çalışması
• Sunucunun hatalarını kendi kendine bulmasına yardımcı olun.
• Her zaman kibar ve ölçülü olun, mücadele kişiler arasında değil, sistemdeki aksaklığa karşı hep birlikte verilir.
• Mantık örgüsü ne kadar sağlam olursa çalışmanın gerçekleşme olasılığı, gerçek hayata uygunluğu da o ölçüde iyi olur.