Ana - Baba El Kitabı / Acar Baltaş / kitap özeti

SAĞLIKLI, MUTLU VE BAŞARILI ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN ANA- BABA EL KİTABI

Psikolog Dr. Acar Baltaş

ANA- BABA OLMANIN TEMEL İLKELERİ

¨      Çocuklarınıza vereceğiniz en değerli hediye ilgi ve zamanınızdır.

¨      Hoşgörü, karşımızdakini istediğimiz gibi olmaya zorlamak değil, kendi istediği gibi olmasına imkan vermektir.
¨      Anne-baba olmanın en zor tarafı, bir şeyin nasıl doğru yapılacağını bildiği halde, yanlış yapılmasına sabır göstermektir.

¨      Çocuğunuza öğüt vereceğinize ona örnek olun.

¨      Çocuğunuza karşı yaptığınız bir davranışınız sizi üzüyorsa ondan özür dilemekten çekinmeyin.
¨      Kendilerinden memnun olan insanlar, iyi sonuçlar yaratırlar.

BEBEKLİK VE ÇOCUKLUK

 

¨      Bebeğinize gülün ve onunla konuşun.
¨      Çocuğunuzu zorlamayın.
¨      Çocuğunuzun yanlışlarını söyleyerek onun doğru davranmasını sağlayamazsınız.
¨      Söylediklerinizi çocuğunuzla birlikte yapar ve bu arada onu takdir eder, ona iyi sözler söylerseniz istediğiniz sonuçları elde etme şansınız artar.
¨      Küçük çocuğunuza her gün zaman ayırın. Önemli olan ayırdığınız zamanın uzunluğu değil, ayrılan süreyi onu mutlu edecek biçimde kullanmaktır.
¨      Çocukların eğitiminden TV değil, anne-babalar sorumludur.
¨      Çocuğunuzu TV’deki şiddet içeren filmlerden uzak tutun. Bunu başaramıyorsanız, filmi çocuğunuzla izleyip, yorumlamasına yardım edin.
¨      Büyüme hormonu gece uykuda salgılanır. Geç yatan çocuklar sağlıksız olur. On iki yaşına kadar çocuklar kışın en geç 21:00, yazın 22:00’de yatmalıdır.
¨      Çocuğunuz önündeki yemeği yemekte zorlanıyorsa, tabağı bitirmeye mecbur etmek yerine, yarısını yemesini isteyin. Belki yarım tabak eksik yemek yer, ancak adına “uzlaşma” denilen ve hayatı yaşanır kılan bir özellik kazanma yolunda önemli bir adım atar.
¨      Tuvalet terbiyesi büyük ve küçük tuvalet için ayrı ayrı olmaz. İki yaşına gelen çocuğun annesi iki gece uykusuz kalmayı göze alırsa bu iş çözülür.
¨      Çocuğunuza paranın değerini öğretin. Her konudaki alım kararının öncelikle “ucuz” veya “pahalı” lıkla değil, alınacak nesnenin bu paraya “değer” veya “değmez” oluşu ile ilgili olduğunu anlatın.
¨      Haftalık alışverişinizi çocuğunuzla yapın ve taleplerini sıkılmadan ve dürüst olarak cevaplandırın. Böylece çocuğunuza “para gerçeğini” yaşatarak öğretmiş olursunuz.
¨      Çocuğunuza sık sık ders çalışması gerektiğini hatırlatmaktansa, yaptığı günlük programı televizyonu yanına asmasını isteyin. 

ÇOCUĞU KABULLENMEK 

¨      Çocuğunuzun sahip olmadığı özelliklere üzülmek yerine, sahip olduklarına sevinin.

¨      Çocuğunu “çok akıllı ama tembel” sanan anne-babaların çoğu ya birinci, ya ikinci yargılarında yanılıyorlardır.

OYUN- OYUNCAK

¨      Hangi yaşta olursa olsun, çocuğunuzla oynamak ve onun heyecanına katılmak fırsatını kaçırmayın.

İLETİŞİM

¨      Küçük çocuğunuza bir şey söylerken, diz çökerek onunla aynı hizaya gelmeye çalışın. Sizinle işbirliği yapmaya daha istekli olduğunu göreceksiniz.

¨      Çocuğunuzu her yaşta anlattığını, sıkıntıdan patlasanız bile can kulağıyla dinleyin.
¨      Çocuğunuzun anlattıklarını dinlemiyorsanız, bir süre sonra onunda sizi dinlemediğini fark edersiniz.
¨      “Korkuyorum” diyorsa, “Ne var bunda korkulacak?” diye çıkışmak yerine, “Demek korkuyorsun” diyerek sarılın. Göreceksiniz hem korkusunu anlatacak, hem de onu yenme şansı artacaktır.
¨      Kendisini sıkıntıya sokan her yaşantısından sonra, “ne sonuç çıkardığını” sorarak, “ders almasına” ve “tecrübe kazanmasına” yardımcı olun. O sırada onunla asla tartışmayın. Ders vermeye kalkmayın. Mutlaka gerekiyorsa bunları daha sonra, duyguları yatıştıktan sonra, yapın.
¨      Çocuğunuzu kendinize düşman etmek istemiyorsanız, bir başarısızlığından sonra “Ben sana demedim mi?” demeyin.
¨      Haksızlığa uğradığınıza inandığınız bir yerde, hakkınızı arayış biçiminize çocuğunuzun tanık olmasını sağlayın. Ona kavga etmeden ve bağırmadan haksızlıklara karşı çıkmanın mümkün olduğunu gösterin.
¨      Çocuğunuzu dinlerken, mutlaka yüzüne bakın ve onunla göz ilişkisi içinde olun.    Kendisine önem verildiğini hissedecektir.
¨      Çocuğunuzla iddialaşmayın. Yumuşak bir sesle “Ben böyle düşünüyorum” deyin ve susun. Dediğinizi kabul etme ihtimali artar (hemen değilse bile, biraz sonra).
¨      İletişim kişiye değil, kişiyle yapılır. Siz konuşurken çocuğunuz susup dinliyorsa, boşa konuşuyorsunuz demektir.
¨      Kimse duymak istemeyen biri kadar sağır değildir.
¨      Sorunları teker teker ele alın.
¨      İyi arkadaşlık, paylaşılan ortak heyecanla gerçekleşir.
¨      Çocuklarınızı spor, tiyatro gösterisi, diploma töreni gibi özel günlerinde yalnız bırakmayın. 

EĞİTİM

 

¨       Eğitim doğruları söylemek değil, doğruları yapmaktır. Çocuğunuza örnek olmaya gayret edin. Gerisi gelir.

¨       Çocuğunuza vereceğiniz eğitimin amacı, onun sorumluluk düzeyini geliştirmek ve olgunlaşmasını sağlamak olmalıdır.
¨       Çocuğunuza size işlerinizde yardım etme fırsatı verin.
¨       Onu için en iyi seçimi yapmış olmanız önemli değildir. Çocuğunuza seçme hakkı verin.
¨       Çocuklarınızın yanlışlarını değil, doğrularını yakalayın.
¨       Çocuğunuza iyi söz söylemekten ve onu övmekten korkmayın. Şımaran çocukları hayat hizaya sokar.
¨       Takdir edilen ve övülen çocuklar, anne-babalarını ve arkadaşlarını takdir etmeyi öğrenir.
¨       Çocuğunuza ne derseniz, öyle olma ihtimalini artırırsınız. “Tembel”, “sorumsuz”, “asi”, “inatçı” gibi olumsuz sıfatlar, bu özellikleri geliştirir.
¨       Çocuğunuzu hiçbir zaman başkasıyla kıyaslamayın.
¨       Çocuğunuzun hatasını hiçbir zaman başkalarının yanında konuşmayın. Çocuğunuzu asla başkalarının yanında eleştirmeyin.
¨       Suçlanan ve her konuda kabahat bulunan çocuklar, suçlamayı ve yalan söylemeyi öğrenirler.
¨       Alay edilen çocuklar, utanmayı öğrenirler.
¨       Kızgın olduğunuz bir sırada hayat dersi vermeyin.
¨       Kırgınlığınızı ve kızgınlığınızı fazla uzatmayın. Çocuğunuza hiçbir zaman ve hiçbir sebeple küsmeyin.
¨       Çocuklarınıza asla küfretmeyin, onlara kötü dua etmeyin.
¨       Çocuğunuzun yaptığına “bu yanlış” demek yerine, “Şu bölümü iyi, acaba diğer bölümü daha farklı olabilir miydi?” diye yaklaşın. Yanlışını düzelterek çocuğunuzu düzeltemezsiniz.
¨       Çocuğunuzu gayrete getirmek için olumlu bir tavır içinde olun.
¨       Tahammül edebildiğiniz hataları görmezden gelin.
¨       Çocuğunuzun beğendiğiniz özelliklerini dile getirmek için fırsat beklemeyin. Bunu başkalarının yanında yapmaktan çekinmeyin.
¨       Çocuğunuza ulaşabileceği hedefler koyun ve ulaştığında onu ödüllendirin.
¨      Çocuğunuz kız da olsa erkek de olsa ona pasta, kek, kurabiye yapmasını öğretin. Somut bir şey yaratmak kendine olan güven ve saygısını geliştirir.
¨      Çocuğunuza bulunduğu yaştan daha büyükmüş gibi davranırsanız, olgunlaşmasına yardımcı olursunuz.
¨      Çocuğunuzun cinsellikle ilgili sorularına cevap verin. Cevabınız onun sorusuyla ilgili olsun bütün bildiklerinizle değil.

ALKOL-SİGARA  KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR

¨      Alkol ,ilaç ve kumar bağımlılığının hayatı felakete sürüklediğini, küçük yaştan itibaren, ortaya çıkan her fırsatta çocuğunuza anlatın.
¨      Çocuğunuzun bulunduğu ortamda sigara içerken iki kere düşünün.

 

KARDEŞ İLİŞKİLERİ

¨      Kardeşleri birbirine düşman etmenin en kestirme yolu, onları birbirine örnek gösterip, olumsuz yargıda bulunmaktır.
¨      Kardeşi ile sorununa hemen müdahale etmeyin. Çözebilmelerine veya çözemiyorlarsa çatışmalarına sabır gösterin. İkisi de bir şeyler öğrenecektir.
¨      Kardeşler arasında çatışma çıktığında biri diğerini hırpalıyorsa bile hemen karışmayın. Sakin bir sesle ayna tutun. “Amacın kardeşinin ağlaması  mıydı?” deyin.

 

ÖDEVLERİNE YARDIM

¨      Ev ödevlerinde çocuğunuza ölçülü bir şekilde yardımcı olmaya hazır olun.

¨      Bütün çocukların ödev konusunda ihtiyaçları farklı olmakla birlikte, çocuğa ev ödevinde yardım etmenin, onun yerine ödevi yapmak veya ödevi onunla yapmak olmadığını unutmayın.
¨      Ödevinde yardımcı olmanın yolu çocuğunuzun derse başlamasını sağlamak  ve onun çalışma ortamını düzenlemekten geçer.
 

ERGENLİK

¨      Ergenlik dönemindeki çocuklar ailesinin baskılarından şikayet etseler de, en büyük baskıyı akranlarından görürler.

¨      Arkadaşlarına karşı çıktığınız zaman, çocuğunuzu kendinizden uzaklaştırır, onlara yaklaştırırsınız.
¨      Ona uygun görmediğiniz için sevgilisine karşı çıktığınız zaman, çocuğunuz enerjisini sizinle mücadeleye yöneltir, gerçek sorunları görmesi zorlaşır. Sorunları evlendikten sonra görmeye başlayınca iş işten geçer.
¨      Çocuğunuzu kaybetmenin en kestirme yolu, eşine karşı çıkmanızdır.
¨      Çocuğunuz 13 yaşını geçtikten sonra, tatillerde günde birkaç saat çalıştırın. Kendi iş yeriniz olsa bile, çocuğunuzun başkaları yanında çalışmasına olanak sağlayın.
¨      Erken yaşta çalışmak, çocuğunuzun insanlardan bir şey istemek ve “sınırların nereden geçtiğini” öğrenmek konusunda, hayat boyu yararlanacağı eşsiz bilgiler kazanmasını sağlar.
¨      Ergenlik döneminin ilk yıllarından itibaren çocuğunuzu para kazanmaya teşvik edin. Gerekirse ücretini haberi olmadan siz ödeyin. Kazandığı tecrübe bütün hayatı boyunca işine yarayacaktır.
¨      Resmi dairelerdeki bazı sorunların çözümü sırasında çocuğunuzu yanınıza alın. Böylece, çok basit gibi gözüken birçok sorunu çözme için ne kadar gayret gerektiğini anlar.
¨      Ergenlik çağındaki çocuğunuzun telefon konuşmalarına sabır gösterin.
¨      Çocuğunuz tarafından cimrilikle suçlanmak istemiyorsanız, telefon faturalarını fazla sızlanmadan ödeyin. Faturalar sınırlarınızı zorluyorsa, bu konuyu onunla kızgınlığınızı kontrol ederek bağırmadan konuşun ve yardımını isteyin.
¨      Çocuğunuz için mümkünse yeni bir telefon hattı alın ve onun faturasını harçlığından ödemesi için, harçlığına belirli bir miktar zam yapın.
¨      Size karşı mücadele vermek zorunda kalmazsa, birkaç kere denedikten sonra uygun olmayan giyimde ısrar etmeyecektir.
¨      Çocuğunuzun kimlik arayışına saygılı olun. Bütün gençler 20 yaşını geçtikten sonra ana-babalarının ahlaksal, sosyal, dini ve politik değerlerini benimserler(aileleri tarafından dışlananlar hariç).
¨      Çocuğunuzun istediği mesleği seçmesine izin verin.
¨      Çocuğunuza, en büyük mutluluğun sevdiği iş yapmak, yaptığı işi sevmek olduğunu aşılayın.
¨      Çocuğunuza mesleğin adını değil, yaptığı işi iyi yapmanın saygınlık getirdiğini aşılayın.
¨      Çocuğunuza namusuyla çalışan herkese saygı duyması gerektiğini öğretin. Bunu öğretmenin yolu, bu yönde davranarak örnek olmaktan geçer.
 

DİSİPLİN- CEZA

¨      Çocuğunuzla ilgili kuralları onunla birlikte koyun. Onu işin içine kattığınız konuların, sorun olmadan çözüldüğünü göreceksiniz.

¨      Çocuğunuza çok kızdığınız zaman, tepki vermeden önce yavaş yavaş iki derin nefes alın.
¨      Çocuğunuza hesap sormak veya olumsuz bir eleştiri yöneltmek için yemek saatini ve masasını seçmeyin. Yemek sofrası her zaman eğlenceli bir ortam olmalıdır.
¨      Ceza, neyin yapılmayacağını söyler, ödül ne yapılırsa daha iyi olacağını gösterir. Mümkün olan her durumda ödülü tercih edin.
¨      Çocuğunuza ne kadar çok kural koyarsanız, o kadar çok çatışır, kızar, disiplin sorunu yaşarsınız.
¨      Hangi yaşta olursa olsun her fırsatta çocuğunuzun fikrini sorun.
¨      Önemli bulduğunuz değerler üzerinde aranızda problem yokken konuşun.
¨      Dövülen çocuklar, kavga, geçimsizlik ve düşmanlığı öğrenirler.
 

YARATICILIĞI DESTEKLEME

¨      Çocuğunuzun kendisi olmasına izin verin.

ÇOCUKLARDAN ÖĞRENMEK

¨      Eğitim tek yönlü bir yol değildir. Çocuklarınızdan bir şeyler öğrenme fırsatını kaçırmayın.
¨      Çocuklar kararlılık konusunda rakipsizdirler. Çocuk bir şeyi isterse vazgeçmez.
¨      Çocuklar önyargısızdır. Onlara güler yüzle ve sıcak bir ifadeyle yaklaşan herkesi olduğu gibi kabul ederler.