Coğrafi Konumlar Arası Rekabet - Rekabet Üzerine, 08 / Michael Porter / 2008

Michael E. Porter, 1999

Coğrafi konum hâlâ önemlidir, çünkü:

• Ülkelerin, eyaletlerin, şehirlerin ekonomik performansında çarpıcı farklılıklar vardır
• Çok geniş bir sektör yelpazesinde, dünyanın önde gelen rakipleri bir-iki ülkededir, özellikle sektör stratejinin belirlenmesi açısından bir anlam ifade eden terimlerle dar tanımlanmışsa ve devlet politikasının rekabeti ciddi biçimde aksattığı sektörler dışlanmışsa; bu eğilim çarpıcı bir hal alır.
• Küresel şirketlerin faaliyetleri aslında birçok ülkeye dağılmıştır; ancak büyük üretim hatlarının ya da işletmelerinin her birinde rekabet etmek için en önemli faaliyetlerinin kritik kütlesini tek bir coğrafi konumda yoğunlaştırmaya devam ederler.

Tüm sektörler küresel stratejiye ihtiyaç duymaz. Bir firmanın çokuluslu olması küresel stratejisi olduğu veya olması gerektiği anlamına gelmez. Asıl soru: Uluslararası bütün yerel parçaların toplamından ne zaman ve nasıl daha büyük olacaktır?

Faaliyetler ya maliyet ya da farklılaşmadaki rekabet üstünlüğünün temelidir. Bu operasyon veya strateji üstünlüğünden kaynaklanabilir. Küresel stratejiyi diğerlerinden ayıran şey, değer zincirinin parçalarını ülkeler arasında yayma serbestliğidir. Küreselleşme, konumun rekabetteki önemini ortadan kaldırmaz. Temel seçimler:

• Yapılandırma: Faaliyetlerin her birinin değer zincirinde nerede konumlandırıldığına odaklanır.
• maliyet avantajı kadar sağlayacağı karşılaştırmalı üstünlük de önemlidir.
• rekabet veya verimlilik üstünlüğü sağlayabilir
• faaliyetler bir yere yoğunlaştırılabilir veya farklı yerlere yayılabilir.
• sadece bu faydaları elde edebilecek kadar faaliyet yayılmalıdır, daha fazlası değil
• Koordinasyon: Dağınık faaliyetlerin nasıl ve ne ölçüde bir ağ içinde koordine olduğuna ya da özerk kaldığına, yani yerel koşullara uyarlandığına odaklanır.
• yayılmış faaliyetler arasındaki yöntemlerin, teknoloji ve verim kararlarının koordinasyonu birçok potansiyel rekabet üstünlüğü sunar.
• koordinasyon ve özerklik arasındaki denge faaliyetten faaliyete değişir.
• ortak standartlar belirlemek, bilgi alışverişi yapmak ve sorumlulukları tesisler arasında paylaşmak gibi yöntemler vardır.

Karşılaştırmalı Üstünlüğe Karşı Rekabet Üstünlüğü
Düşük faktör maliyetine (örneğin işgücü, hammadde, sermaye, altyapı) ya da boyuta dayalı karşılaştırmalı üstünlük hâlen mevcuttur; ancak artık birçok sektörde rekabet üstünlüğü sağlamadığı gibi yüksek ücretleri de desteklemez. Küreselleşme artık firmaların  hammadde, sermaye ve hatta genel bilimsel bilgi gibi girdileri herhangi bir yerden temin ederek karşılaştırmalı üstünlükleri geride bırakmasına ve düşük maliyetli işgücü ya da sermayeden yararlanmak için seçilmiş faaliyetleri yurtdışına dağıtmasına olanak tanıyor.

Yeni teknoloji ayrıca ölçek ekonomilerini de azaltırken dikey bütünleşme artık yerini uzmanlaşmış tedarikçilerden daha büyük çaplı dış kaynak teminine bırakıyor. Rekabet üstünlüğü faktör verimliliğindedir.

Faktör koşulları: Genel amaçlı girdiler rekabet dezavantajından kaçınmak için gereklidir ama üstünlük sağlamaya yetmezler. Seçici olumsuzluklar yaratıcılığı körükler.
Strateji ve rekabet bağlamı: Yerel rekabet olmadan uluslararası rekabette başarı sağlanamaz.
Talep koşulları: Talepkâr müşteri gelişime zorlar. İç talebin karakteri boyutundan daha önemlidir.
İlgili ve destekleyici sektörler: kümelenmeye doğru evrilir.
Elmasın faktörleri birbirlerini pekiştirir.
Konumlar arası rekabet bir dizi seçimi gerektirir:

• küreselleşmeyi özgün bir rekabet konumu temeli üzerine inşa edin
• uluslararası pazarlara tutarlı bir konumlamayla girin
• her farklı iş alanı için belirli bir ana üs kurun
• farklı konumlarda kaldıraçlı ürün grubu ana üsleri oluşturun
• ana üs üstünlüklerini yaygınlaştırmak için faaliyetleri dağıtın
• karşılaştırmalı üstünlükler temin edin
• yabancı pazar erişimini koruyun, geliştirin
• diğer konumlardaki rekabet üstünlüklerinden seçerek faydalanın
• dağınık faaliyetleri koordine edin ve bütünleştirin
• dil, kültür, mesafe iletişimin ve ortak düşüncenin aleyhine işler.
• net bir konumlama ve anlaşılır bir küresel strateji kavramı belirleyin
• yerel faaliyetleri küresel stratejiye zarar vermeyecek şekilde yürütün
• enformasyon ve muhasebe sistemlerini küresel ölçekte tutarlı hale getirin
• bilgi alışverişini açıkça teşvik edin
• yerel şirket kadar ana şirkete katkıyı da ölçen performans sistemi kurun
• iş birimlerinde ulusal kimliği koruyun
• strateji olarak değil, küreselleşme açısından kolaylaştırıcı yöntemler olarak ittifak kurun
• konum üstünlüklerine sahip sektörlerde ve segmentlerde büyüyün
• ana üslerin kalitesini artırın
• gerekirse ana üssün yerini değiştirin

Gelişmekte Olan Bir Ülkeden Küresel Rekabet
Temel zorluk, karşılaştırmalı üstünlükten rekabet üstünlüğüne geçişte yaşanıyor.
Komşu ülkeler dahil, diğer gelişmekte olan pazarlara yayılma fırsatları, faktör koşullarındaki benzerlikler nedeniyle sınırlandırılıyor ve korumacı devlet politikalarıyla kısıtlanıyor. Yenilikçi kapasite geliştirilmelidir.

Rekabet üstünlüğü çarpıcı biçimde yerelleşiyor. Bu bariz ikilem, verimlilik ve yenilikçiliği yücelten yeni uluslararası rekabet modeliyle açıklanabilir. Firmalar bir olumsuzluktan kaçınmak için birçok konumun karşılaştırmalı üstünlüğünü kontrol altına almalıdır. Ancak firmaların diğerleri karşısındaki üstünlükleri genelde coğrafi konumlarının verimliliği artırmak açısından sahip oldukları rekabet üstünlüğünde yatar.